สรุปหลักการ TFRS15 รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า

กุมภาพันธ์ 9, 2021

มาตรฐานเรื่องรายได้ฉบับใหม่ หรือ TFRS 15 ก็ได้บังคับใช้กันไปซักพักแล้ว แต่ก็ยังถือว่ามีอะไรให้ต้องเรียนรู้ และ เป็นหลักการใหม่ที่ผู้ใช้งบการเงินให้ความสนใจกันมากที่สุดรายการนึงเลยค่ะ

ในบทความนี้ เราจะมาสรุปหลักการของ TFRS 15 และ การเปลี่ยนแปลงจากมาตรฐานเรื่องรายได้ฉบับเดิมซึ่งก็คือ TAS18 และ TAS11 กันค่ะ

เหตุผลที่สำคัญในการเปลี่ยนแปลงมาตรฐานเรื่องรายได้ก็คือ

ข้อกำหนดการรับรู้รายได้ใน IAS ≠ US GAAP
มาตรฐานฉบับเดิมให้แนวทางปฏิบัติไว้อย่างจำกัด
แนวคิดการรับรู้รายได้กว้าง ๆ ส่งผลให้รายการบัญชีไม่สอดคล้องกัน ในอุตสาหกรรมที่คล้ายคลึงกัน

คณะกรรมการมาตรฐานการบัญชีระหว่างประเทศ (IASB) และ คณะกรรมการมาตรฐานการบัญชีของประเทศสหรัฐอเมริกา (FASB) มีโครงการร่วมมือกันพัฒนามาตรฐานการบัญชีเพื่อเป้าหมายที่ว่าในอนาคตมาตรฐานการรายงานทางการเงินของทุกประเทศควรอยู่บนหลักการเดียวกัน จึงได้ริเริ่มโครงการเพื่อพัฒนามาตรฐานการบัญชีเรื่องการรับรู้รายได้ของ IFRS และ US GAAP ให้มีแนวปฏิบัติเป็นไปในแนวทางเดียวกัน จึงได้มีการทำมาตรฐานฉบับนี้ขึ้นมาค่ะ

วัตถุประสงค์ของมาตรฐาน

ลดความไม่สอดคล้องและข้อด้อยของข้อกำหนดเดิม
กำหนดกรอบที่ประยุกต์ได้ในสภาพแวดล้อมที่ต่างกัน
ปรับปรุงความสามารถเปรียบเทียบได้ของแนวปฏิบัติ ระหว่าง กิจการ อุตสาหกรรม ประเทศ และตลาดทุน
ปรับปรุงข้อกำหนดการเปิดเผยข้อมูล เพื่อให้ผู้ใช้งบการเงินได้รับข้อมูลที่มีประโยชน์มากขึ้น
ลดจำนวนข้อกำหนดที่กิจการต้องอ้างอิงเพื่อทำให้การจัดทำงบการเงินง่ายยิ่งขึ้น

TAS18 TAS11 และ กลุ่ม TFRIC TSIC ที่ระบุในภาพด้านซ้าย คือมาตรฐานที่ถูกยกเลิกเมื่อ TFRS 15 มีผลบังคับใช้

TAS 18 จะครอบคลุมในเรื่องของ การขายสินค้า และ บริการ ค่าลิขสิทธิ์ เงินปันผล และ ดอกเบี้ย

TAS 11 จะครอบคลุมในเรื่องของสัญญาก่อสร้าง

TFRS 15 จะรวมประเด็นและหลักการการรับรู้รายได้สำหรับ การขายสินค้าและบริการ ค่าลิขสิทธิ์ และ สัญญาก่อสร้างเข้าด้วยกัน ส่วนเงินปันผล และดอกเบี้ย จะอยู่ภายใต้มาตรฐานฉบับใหม่ TFRS 9

TFRS15 กำหนดให้มีวิธีการบัญชีเดียวสำหรับภาระที่ต้องปฏิบัติ ซึ่งจะต่างจาก มาตรฐานเก่าซึ่งกำหนดให้วิธีการรับรู้รายได้ของ สัญญาก่อสร้างและสินค้าและบริการ แยกจากกัน มีการเน้นเรื่องสิทธและภาระผูกพัน แทนที่จะเป็นเรื่องของความเสี่ยงและผลตอบแทน และ ให้แนวทางปฏิบัติเพิ่มเติมในเรื่องที่มีความซับซ้อนเช่น การแยกส่วนประกอบ การปันส่วนราคา การขายและซื้อกลับคืน เป็นต้น

ทีนี้เรามาเจาะลึกกันในเรื่องของหลักการรับรู้รายได้ 5-step model ของ TFRS 15 กันค่ะ

5 ขั้นตอนในการรับรู้รายได้ตาม TFRS 15 นี้ เราต้องตอบคำถามทั้งหมด 3 คำถาม

คำถามแรกคือ รับรู้รายได้ อย่างไร?

เพื่อที่จะตอบคำถามนี้เราจะต้อง

1. ระบุสัญญาที่ทำกับลูกค้า

2. ระบุภาระที่ต้องปฏิบัติตามสัญญา

ซึ่งเป็น 2 ขั้นตอนแรกของ ขั้นตอนการรับรู้รายได้ตาม TFRS 15

คำถามที่สองคือ รับรู้รายได้ เท่าไหร่?

คำถามนี้จะนำมาสู่ขั้นตอนการรับรู้รายได้ขั้นที่ 3 และ 4 นั่นก็คือ

3. กำหนดราคาของรายการ

4. ปันส่วนราคาของรายการให้กับภาระที่ต้องปฏิบัติที่รวมอยู่ในสัญญา

และคำถามสุดท้ายก็คือ รับรู้รายได้ เมื่อไหร่?

ซึ่งจะนำมาสู่ขั้นตอนสุดท้ายในการรับรู้รายได้ตาม TFRS15 นั่นก็คือ

5. รับรู้รายได้เมื่อ (หรือขณะที่) กิจการปฏิบัติตามภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้น

หรือจะเรียกว่ากิจการจะรับรู้รายได้แบบ Point in Time หรือ Over Time นั่นเองค่ะ

ในการนำมาตรฐานมาปฏิบัติใช้ครั้งแรก เราสามารถทำได้ 2 วิธีด้วยกันค่ะ

1. ปรับย้อนหลังงบการเงินที่นำมาเปรียบเทียบ (Retrospective)

2. ปรับย้อนหลังแบบผลกระทบในอดีตให้ปรับกับกำไรสะสมต้นงวด

ซึ่งการหาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงนโยบายการบัญชีกิจการต้องนำสัญญาทุกประเภทที่ทำกับลูกค้ามาทำการประเมินเพื่อวิเคราะห์ว่าการรับรู้รายได้ตามหลักการของมาตรฐานใหม่นี้มีความแตกต่างจากที่ปฏิบัติอยู่ในปัจจุบันหรือไม่ นอกจากนี้หากเกิดผลแตกต่างแต่ละกิจการอาจจะต้องประเมินว่าระบบปฏิบัติงานและข้อมูลที่เกี่ยวข้องที่มีอยู่ในปัจจุบันสามารถรองรับการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ หรือจำเป็นต้องมีการเตรียมการหรือระบบอื่นเพิ่มเติม รวมถึงอาจต้องมีการสื่อสารภายในองค์กรและการขอความร่วมมือจากแผนกอื่นด้วยค่ะ

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

https://www.tfac.or.th/upload/9414/c72pC3NFy6.pdf